شاید با ایده "دست پنهان" آدام اسمیت، فیلسوف اسکاتلندی قرن هجدهم میلادی، آشنا باشید. آدام اسمیت باور داشت که رقابت آزاد و کوشش برای کسب بیشترین منافع شخصی در نهایت منجر به سعادت جمعی می شود. بر اساس نظر او دخالت های اقتصادی دولت، "مکانیزم های ذاتی بازار آزاد" را مختل می کنند و مانع رسیدن جامعه به بیشترین سعادتمندی می شوند.
اما "دست پنهان"، برخلاف آنچه آدام اسمیت می گفت، همیشه خردمندانه عمل نمی کند. این واقعیت دیرزمانی است که شناخته شده است. به همین دلیل، هیچ ملتی اقتصادش را به امید "مکانیزمهای بازار آزاد" رها نکرده است. با این حال، دولت های معتقد به این ایده تلاش دارند تا مداخلات اقتصادیشان را به کمترین حد ممکن برسانند.
آمریکاییان پیشرو ملت های پایبند به اقتصاد بازار آزاد هستند. آنان که همیشه طرفدار دخالت کمینه دولت در بازار بوده اند، این روزها به سیاست های اقتصادی دولتشان چشم امید دوخته اند. بحران اقتصادی که از حدود دو یا سه سال پیش در آمریکا آغاز شد، هم اکنون به اوج خودش رسیده است. دولتمردان تا امروز از اعلام رکود اقتصادی طفره رفته اند اما، همه به کاهش خرید مصرف کنندگان و رشد بیکاری اعتراف می کنند.
چند روز پیش بانک "ایندی مک"، یکی از معتبرترین بانک های آمریکایی در زمینه اعطای وام مسکن، در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. به این ترتیب "بنگاه فدرال بیمه سپرده گذاری" کنترل این بانک را به دست گرفت تا برابر قانون، سپرده های تا سقف یکصد هزار دلار را به سپرده گذاران بازپرداخت نماید. این بنگاه، لیستی از چند ده بانک در معرض خطر دیگر را نیز در دست دارد.
امروز "کریستفر داد"، رئیس کمیته بانکداران آمریکا، انگشت اتهام را به سوی دولتمردان و قانون گذاران آمریکایی گرفته بود. او می گفت آنان باید حدود شش سال پیش در بازار دخالت می کردند تا جلوی پرداخت نوعی وام مسکن که منجر به این بحران شده را بگیرند. یکی از کسانی که بیش از یکصد هزار دلار در بانک "ایندی مک" سپرده گذاری کرده بود در مصاحبه ای رادیویی اعتقاد داشت که سرآخر به پولش خواهد رسید؛ زیرا به دولت آمریکا اطمینان دارد. دولتمردان آمریکایی برای جلوگیری از سقوط دو بانک دیگر که در لبه پرتگاه ورشکستگی قرار دارند وارد عمل شده اند. گزارشگر مالی روزنامه واشنگتن پست در پاسخ به این پرسش که با اینهمه دخالت دولت پس سیاست های بازار آزاد چه می شود؟ می گوید: "اقتصاد را تنها با تئوری های فلسفی نمی شود اداره کرد. اقتصاد سیاه یا سفید نیست بلکه خاکستری است؛ اگر دولت هم اکنون کاری نکند یک فاجعه اقتصادی رخ خواهد داد."
از نگاهی، وضعیت امروز اقتصاد آمریکا یکی از آن اوضاعی است که "دست پنهان" یا کارآیی کافی ندارد یا می خواهد با گذر از مسیر یک فاجعه اقتصادی جامعه را به شرایط بهینه رهنمون شود.
البته این واقعیتی بدیهی است که همیشه تا حدی نظارت دولتی بایستی وجود داشته باشد؛ اما از زاویه ای دیگر هم می شود به این موضوع پرداخت: شاید گاهی "مکانیزم های اقتصادی بازار آزاد" برای تحقق سعادتمندی جامعه در جهت تغییر نظام سیاسی عمل کنند. در این شرایط دولتمردان با عزم راسخ وارد عمل می شوند.
اما "دست پنهان"، برخلاف آنچه آدام اسمیت می گفت، همیشه خردمندانه عمل نمی کند. این واقعیت دیرزمانی است که شناخته شده است. به همین دلیل، هیچ ملتی اقتصادش را به امید "مکانیزمهای بازار آزاد" رها نکرده است. با این حال، دولت های معتقد به این ایده تلاش دارند تا مداخلات اقتصادیشان را به کمترین حد ممکن برسانند.
آمریکاییان پیشرو ملت های پایبند به اقتصاد بازار آزاد هستند. آنان که همیشه طرفدار دخالت کمینه دولت در بازار بوده اند، این روزها به سیاست های اقتصادی دولتشان چشم امید دوخته اند. بحران اقتصادی که از حدود دو یا سه سال پیش در آمریکا آغاز شد، هم اکنون به اوج خودش رسیده است. دولتمردان تا امروز از اعلام رکود اقتصادی طفره رفته اند اما، همه به کاهش خرید مصرف کنندگان و رشد بیکاری اعتراف می کنند.
چند روز پیش بانک "ایندی مک"، یکی از معتبرترین بانک های آمریکایی در زمینه اعطای وام مسکن، در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. به این ترتیب "بنگاه فدرال بیمه سپرده گذاری" کنترل این بانک را به دست گرفت تا برابر قانون، سپرده های تا سقف یکصد هزار دلار را به سپرده گذاران بازپرداخت نماید. این بنگاه، لیستی از چند ده بانک در معرض خطر دیگر را نیز در دست دارد.
امروز "کریستفر داد"، رئیس کمیته بانکداران آمریکا، انگشت اتهام را به سوی دولتمردان و قانون گذاران آمریکایی گرفته بود. او می گفت آنان باید حدود شش سال پیش در بازار دخالت می کردند تا جلوی پرداخت نوعی وام مسکن که منجر به این بحران شده را بگیرند. یکی از کسانی که بیش از یکصد هزار دلار در بانک "ایندی مک" سپرده گذاری کرده بود در مصاحبه ای رادیویی اعتقاد داشت که سرآخر به پولش خواهد رسید؛ زیرا به دولت آمریکا اطمینان دارد. دولتمردان آمریکایی برای جلوگیری از سقوط دو بانک دیگر که در لبه پرتگاه ورشکستگی قرار دارند وارد عمل شده اند. گزارشگر مالی روزنامه واشنگتن پست در پاسخ به این پرسش که با اینهمه دخالت دولت پس سیاست های بازار آزاد چه می شود؟ می گوید: "اقتصاد را تنها با تئوری های فلسفی نمی شود اداره کرد. اقتصاد سیاه یا سفید نیست بلکه خاکستری است؛ اگر دولت هم اکنون کاری نکند یک فاجعه اقتصادی رخ خواهد داد."
از نگاهی، وضعیت امروز اقتصاد آمریکا یکی از آن اوضاعی است که "دست پنهان" یا کارآیی کافی ندارد یا می خواهد با گذر از مسیر یک فاجعه اقتصادی جامعه را به شرایط بهینه رهنمون شود.
البته این واقعیتی بدیهی است که همیشه تا حدی نظارت دولتی بایستی وجود داشته باشد؛ اما از زاویه ای دیگر هم می شود به این موضوع پرداخت: شاید گاهی "مکانیزم های اقتصادی بازار آزاد" برای تحقق سعادتمندی جامعه در جهت تغییر نظام سیاسی عمل کنند. در این شرایط دولتمردان با عزم راسخ وارد عمل می شوند.
۳ نظر:
سلام فرشاد جان
من فکر می کنم امکانات بایگانی سایر سایت ها از 360 درجه بهتر باشه. راجع به سرعت زیاد اطلاعی ندارم
اما در مورد اقتصاد باید بگم ما که هر دو شکلش رو تجربه کردیم بهتره ترکیبی از این دو رو داشته باشیم یعنی همون خاکستری رو جون مثلا همین قیمت بنزین توی استرالیا داره خیلی ها رو فلج می کنه و اگه قرار باشه بازار آزاد قیمت رو نشون بده تا چند ماه دیگه به دو دلار و با شروع جنگ ایران و سایر دنیا به 3 دلار هم می رسه اما به هر حال آزادش از دولتی اش بهتره
با تشکر از داوود عزیز به خاطر اظهار نظرش. من از قیمت بنزین در استرالیا اطلاعی ندارم ولی با توجه به نظر داوود گویا آنجا بنزین زیاد هم گران نیست. در تگزاس قیمت بنزین از گالنی چهار دلار هم گذشته است. در کالیفرنیا بنزین معمولی گویا حدودا هر گالن چهار دلار و نیم است.
با سلام. فرشاد جان بلاگ جدیدت و بهت تبریک میگم. به نظرم سیستم اقتصادی که در نروژ، سوئد و فنلاند هست بسیار بسیار بهتره از هر سیستم دیگریه. از سیستم مالیات بندی بگیر تا تقسیم و توزیع عادلانه منابع ثروت با هدف ایجاد کمترین فاصله طبقه اجتماعی.
موفق باشی
ارسال یک نظر